Taal (2)
In Nederland spreekt men niet overal Nederlands, doordat er veel mensen ergens anders zijn geboren. Ik hoor onder andere veel Turks, Arabisch, Papiamento en Surinaams. In Nederland heeft men de neiging om veel ruimte te geven aan die veelkleurigheid. Toch heeft het ook nadelen, want (klein)kinderen moeten vaak hun ouders helpen met taal en krijgen ook taalachterstanden, doordat er thuis te weinig Nederlands wordt gesproken.
Ik was een keer in Parijs en daar kon ik niet terecht met mijn Engels, en mijn Frans is niet zo best. Ze verstonden mij wel, maar gaven mij enkel alleen in het Frans antwoord. In Luik, België waar men tweetalig is, kon ik echter ook niet terecht met mijn Nederlands. Laatst overkwam mij iets vreemds. Ik had zin in een kopje koffie en ging op een terrasje zitten. Er kwam een dame voor mijn bestelling. Ze begreep niet dat ik een kopje koffie wilde. Haar baas stond voorop het terras. Na verschillende pogingen ben ik maar naar een ander terras gegaan. Ik vroeg nog wel aan de baas waarom zij mij niet kon helpen. Hij zei dat hij geen ander personeel kon vinden. Maar waarom stond hij dan niets te doen en hielp hij de dame niet met haar Nederlands? Dat was hem te duur, dus hij liet het maar zo. Dat betekende dat ik het ook maar zo liet, dus ik gaf hem de raad deze dame taalles te geven, want ik ga nu elders mijn koffie halen.
Wat ik wel een leuke ontwikkeling vind, is het ontstaan van straattaal (hoewel het erg veel op rap lijkt soms en ik sommige woorden niet ken). Ook op sociale media wordt er veel afgekort en dan moet ik even hard nadenken. Meestal is dit de taal van mensen tot veertig jaar. Het geeft hun identiteit en meestal als ik vraag wat ze zeggen, vertellen ze mij dat. Ik vind het echter onbeschoft als men tijdens feestjes mensen die de taal niet spreken buitensluit door in een eigen taal te spreken. Gelukkig is er wel een kentering in het gebruik van het Engels, want men wil weer op universiteiten meer Nederlands spreken. Het is ook compleet doorgeslagen, want soms zijn er maar een paar mensen die Engelstalig zijn en moet de rest mee. Toen ik een aantal jaren geleden filosofie volgde op de Vrije Universiteit, wilden ze les gaan geven in Duits en Engels. Het voorstel strandde, doordat veel volgers dat een slecht idee vonden. Filosofie is zoeken naar woorden en begrippen, en dat is dan moeilijk in een vreemde taal.
In Amsterdam word je in hotels eerst aangesproken in Engels, wat ik in het buitenland nog nooit ben overkomen. Ik kan redelijk Engels, maar toch is het vreemd. Geen enkel land geeft zijn taal zo weg. In Vlaanderen vertaalt men bijvoorbeeld veel meer woorden naar het Nederlands. Wat moet je nu met ‘Sale – Black Friday’, terwijl het gewoon uitverkoop is? Toen ik in de psychiatrie werkte, nam men Engelse woorden uit de vakliteratuur over. Dat was niet nodig. Attitude is gewoon (grond)houding.
Dus laten we ruimte geven aan de nieuwe talen, aan de tweede taal Fries en aan de derde taal Nedersaksisch, en zorg dat nieuwkomers goed les krijgen. Bij ons gaan de Oekraïense asielzoekers graag op taalles. Ik doe een pleidooi voor ‘proat maar gewoon waar ik vandaan kom en wij zijn geen boeren’, want die zijn er bij ons ook niet zo veel.