Taal (1)
‘Hier kunnen de mensen mie verstoan’, is een gevleugelde uitdrukking van Bennie Jolink van de band Normaal. Verstaanbaarheid is erg belangrijk, want het geeft je identiteit. Taal verandert ook steeds weer, maar er is ook wat emancipatie aan de gang. Toen ik op de lagere (‘laegere school’) school zat, mochten we niet plat praten, want dan kwam je niet verder. Op het schoolplein lag dat al moeilijk bij de leraren. Toch was dat vreemd, omdat je het vaak dagelijks sprak zonder dat je er erg in had. Gelukkig is er een kentering gaande en wordt er bij ons zelfs regelmatig in de streektaal onderwezen. Een paar jaar geleden was men bang dat het dialect zou verdwijnen, maar dat ligt nu wel wat anders. Henk Jan Bokkers uit Heino kreeg zelfs een prijs voor zijn aandeel in de Overijsselse cultuur, want hij praat en zingt in het Sallands.
Er wordt bij ons druk geregeld dat het Nedersaksisch de derde taal is in Nederland. Het aantal dialectgroepen neemt ook toe, maar dat is eigenlijk geen goed woord, want het is een taal. Deze taal heeft veel vormen. Ik kan redelijk Achterhoeks, maar dat spreken ze niet in Drenthe. Dus toen ik in het veen in Emmer-Compascuum en Nieuw-Weerdinge kwam, verstond ik niet alles. Iemand moest even een ‘bouk’ (= boek) halen, want ze ging naar het ‘krankenhaus’ (= ziekenhuis); anders verveelde ze zich. Toch valt dit alles onder Nedersaksisch, dus er zijn verschillen in de taal in oostelijk Nederland.
Er zijn de laatste jaren ook hele standaardwerken ontstaan. Laatst kreeg ik zo’n standaardwerk en heb ik het weggegeven aan iemand die in Oost-Groningen is geboren, jarenlang werkte in Limburg en nu in Emmen woont. Hij herkende veel en vond het prachtig, want hij herkende de taal. Zelf vind ik het prachtig. Het helpt niet als westerse leraren zeggen dat die taal boers klinkt en dat je wat aan die klank moet doen. Mijn tante nam de telefoon altijd op in keurig Nederlands, maar als het een bekende was, sprak zij haar eigen taal. Eigenlijk passen de mensen uit het oosten zich te veel aan, want je kunt best wel goed Nederlands spreken als je een ander dialect spreekt.
Wij wonen bij de ‘Duutse’ grens en daarom kun je met onze taal heel goed terecht aan de andere kant van de grens, want ze praten zoals wij. Onze taal geeft iets weer. Normaal heeft met hun muziek bijgedragen aan het Achterhoeks en bij ons bij FC Emmen kun je het lied ‘Wie kom hier weg’ van Daniel Lohues horen. Dat geeft een zekere trots weer van de bevolking en dat mag onderhand wel, want zonder het noorden zat Nederland zonder energie. En bij ons komt er veel waterstof vandaan en rijden volgend jaar alle bussen op elektriciteit of waterstof. Ik merk nu al dat de bewustwording er steeds meer komt, want men wil al zelfs de plaatsnamen net als in Friesland dubbel maken: bovenop Nederlands, onderop Nedersaksisch.